Op het eerste gezicht lijken de onderwerpen “vitaal ouder worden” en “erfrecht” niet veel met elkaar te maken te hebben. Hoe je zo lang mogelijk gezond fit kunt blijven is een heel andere vraag dan hoe zaken geregeld zijn na je overlijden. Toch is juist het moment dat je nog gezond en helder van geest bent tijdens je oude dag ook een goed moment er voor te zorgen dat de zaken – die je nu uiteraard zelf regelt – ook in de toekomst goed geregeld blijven.
In onze praktijk als erfrechtadvocaten zien wij vaak discussies ontstaan over hoe vader en moeder hun financiële zaken hadden geregeld en wie daar –achteraf – verantwoordelijk voor kan worden gehouden.
Het is de gewoonste zaak van de wereld dat wanneer de ouders op leeftijd komen, er aan één van de kinderen volmacht wordt gegeven om de bankzaken te regelen. Binnen gezinsverband gebeurt veel op basis van vertrouwen en vaak terecht. Vader of moeder vindt het fijn dat het kind de bankzaken regelt en vertrouwt erop dat dit goed gaat.
Tegelijkertijd ligt ook financieel misbruik op de loer, wordt de kat niet op het spek gebonden?
Het lijkt heel vanzelfsprekend dat er openheid van zaken wordt gegeven, maar regelmatig ontstaat hierover ruzie tussen de erfgenamen. Enerzijds kan het mantelzorgende kind dat naar eer en geweten voor vader of moeder heeft gezorgd enorm gekwetst worden door een motie van wantrouwen achteraf – maar andersom komen de erfgenamen soms tot onaangename ontdekkingen als blijkt dat het genoten vertrouwen is beschaamd.
Uiteindelijk rijst vaak de vraag of het juridisch afdwingbaar is om na overlijden rekening en verantwoording af te laten leggen door degene die gemachtigd is geweest. Een vaak onverkwikkelijke discussie, waarbij ook aan de orde komt of de dan inmiddels overleden ouder al dan niet nog in staat was de eigen zaken te regelen en te overzien -een discussie die achteraf vaak erg lastig te voeren is.
Voorkomen is beter dan genezen. Wil een ouder voorkomen dat er achteraf problemen ontstaan omtrent het afleggen van rekening en verantwoording, dan is het advies om na te denken over de inhoud van de volmacht of het opstellen van een levenstestament. Daarbij kan in de volmacht worden opgenomen dat het kind periodiek rekening en verantwoording moet afleggen en dat de ouder bij goedkeuring over die periode schriftelijk kwijting en vrijwaring kan verlenen. Op die manier heeft de ouder rekening en verantwoording ontvangen van het kind over de periode dat de ouder nog in leven was. Na het overlijden van de ouder kunnen de erfgenamen rekening en verantwoording vragen, maar dan alleen over de periode waarover door de ouder geen kwijting en vrijwaring is verleend.
Wiebren Santema en Liane van der Heide Brink erfrechtspecialisten
