Wet aanvulling spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden in het strafproces in werking.
Per 1 juli 2016 is in werking getreden de Wet ter aanvulling van het spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden in het strafproces. Wat houdt deze Wet nu in wanneer u zich als verdachte van een strafbaar feit bij een rechter of bij drie rechters moet verantwoorden in de rechtszaal en waar moet u als verdachte van een strafbaar feit nu rekening mee houden en dus op letten in de rechtszaal?
Wanneer geldt het spreekrecht?
Het spreekrecht geldt bij misdrijven waar 8 jaar of meer gevangenisstraf voor kan worden gegeven en bij een aantal andere in de wet genoemde misdrijven, zoals bepaalde zedenmisdrijven, stalking, bedreiging of een verkeersongeval met de dood of ernstig lichamelijk letsel tot gevolg.
Wie zijn de spreekgerechtigden?
Als spreekgerechtigden omschrijft de wet kort gezegd: slachtoffers, nabestaanden en ouders/verzorgers van minderjarigen.
Tot 1 juli 2016 konden spreekgerechtigden zich uitlaten over hun leed en de consequenties daarvan. Zij konden dus in de rechtszaal vertellen over de persoonlijke gevolgen van het strafbare feit waarvan zij aangifte hadden gedaan. Het spreekrecht was dus in zoverre beperkt.
Thans onbeperkt spreekrecht.
Vanaf 1 juli 2016 is echter geen sprake meer van een beperkt spreekrecht. Er geldt thans, als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet ter aanvulling van het spreekrecht van slachtoffers en nabestaanden in het strafproces, een onbeperkt spreekrecht. Spreekgerechtigden mogen nu ook spreken over de mogelijke bewezenverklaring, het strafbare feit, de schuld van een verdachte en de hoogte van de straf. Er zijn dus geen beperkingen meer opgelegd over hetgeen spreekgerechtigden in het kader van de strafzaak aan de orde kunnen stellen. Spreekgerechtigden worden hiermee overigens geen zelfstandige procespartijen, maar blijven procesdeelnemers. Het vervolgingsmonopolie blijft dus bij de officier van justitie. Echter, de nieuwe gewijzigde wetgeving brengt wel mee dat u zich, als u verdacht wordt van een strafbaar feit, niet alleen meer zult moeten verdedigen tegen wat de officier van justitie zegt, maar ook tegen wat de spreekgerechtigde zegt.
Verwacht nadeel van de wet: verharding in de rechtszaal.
Het onderzoek ter terechtzitting zal hierdoor kunnen verharden. De emoties kunnen hoog oplopen in de rechtszaal en deze emoties zullen de sfeer in de rechtszaal behoorlijk kunnen bepalen. Deze emoties en sfeer mogen alleen nooit bepalend worden voor de uitspraak in een strafproces. Het strafproces is en blijft een proces van waarheidsvinding. De feiten moeten boven tafel gekregen worden en ter zitting moet nog vastgesteld worden of de spreekgerechtigde wel slachtoffer is en moet bovenal nog blijken of de verdachte ook als (strafbare) dader kan worden aangemerkt.
De taak van de strafrechtadvocaat in deze kwestie.
Als strafrechtadvocaat bestaat de schone taak om het strafproces te bewaken en erop toe te zien dat dit eerlijk verloopt. Nu het spreekrecht onbeperkt is, zal er in het bijzonder als strafrechtadvocaat voor gewaakt moeten worden dat hetgeen de spreekgerechtigde tijdens de uitoefening van zijn spreekrecht – vlak voor de beslissing van de rechter – eventueel op de zitting naar voren brengt, op een correcte manier wordt meegewogen bij beantwoording van de vragen of het tenlastegelegde feit kan worden bewezen, welke strafbaar feit dat met zich brengt, in hoeverre er sprake is van strafbaarheid van de dader en/of de daad en welke straf passend en geboden is. Wanneer een spreekgerechtigde over het bewijs spreekt, kan het dan ook erg belangrijk zijn deze spreekgerechtigde als getuige te (laten) horen. Het (laten) horen van de spreekgerechtigde als getuige kan op vordering van de officier van justitie en ambtshalve door de rechtbank, maar ook op verzoek van de verdediging. Een verzoek om een spreekgerechtigde te horen als getuige kan voor de verdediging zeker van belang zijn wanneer bijvoorbeeld de inhoud van de verklaring van de spreekgerechtigde ter zitting afwijkt van de aangifte bij de politie. Niet zelden blijken aangiften onjuist of zelfs vals te zijn of zitten er in ieder geval twee behoorlijk verschillende kanten aan een verhaal. Door invoering van het onbeperkte spreekrecht zal dit soort strategieën – het horen van een spreekgerechtigde – vaker door de verdediging ingezet worden. Dit om de weegschaal van Vrouwe Justitia in evenwicht te kunnen houden.
Hebt u vragen of hebt u juridische bijstand nodig in een strafzaak, dan kunt u altijd bellen.
mr. Marjo Buitenhuis, 4 juli 2016
