Per 1 september 2016 is de Wet “bescherming erfgenamen tegen schulden” in werking getreden. Zoals uit de titel al blijkt is het daarvan de bedoeling om erfgenamen meer bescherming te bieden tegen schulden die verbonden zijn aan een erfenis.
Bij het afwikkelen van de erfenis van iemand kan het voorkomen dat er meer schulden aan de erfenis verbonden zijn dan baten. Met name als de erfenis zuiver aanvaard is door de erfgenamen kan dat voor de erfgenamen vervelende gevolgen hebben, want bij zuivere aanvaarding gaan alle rechten en plichten van de overledene over op de erfgenamen. Als in zo’n geval er meer schulden dan bezittingen zijn, moet(en) de erfgenam(en) het tekort aanvullen met eigen geld.
Zuiver aanvaarden
Het zuiver aanvaarden van de nalatenschap kan vorm vrij gebeuren door daar uitdrukkelijk een verklaring over af te leggen, maar kan ook worden afgeleid uit het feit dat iemand zich als erfgenaam gedraagt. Op dit punt ging het in de oude situatie vaak mis. Er was soms onduidelijkheid over welke handelingen leidden tot zuivere aanvaarding en daarmee werd soms onbedoeld zuiver aanvaard. Er zijn zelfs procedures gevoerd over de vraag of het drinken van een kopje koffie kon leiden tot zuivere aanvaarding als de koffie betaald werd met de pinpas van de overledene. Een toevallige loop van omstandigheden kon al leiden tot zuivere aanvaarding.
De nieuwe wet heeft als doel meer duidelijkheid te geven. De mogelijkheid om zuiver te aanvaarden blijft bestaan en ook blijft het mogelijk om zuiver te aanvaarden door bepaalde handelingen te verrichten. Die handelingen zijn nu echter duidelijk wettelijk omschreven. Er is nu sprake van zuivere aanvaarding:
- door goederen van de nalatenschap te verkopen;
- door goederen van de nalatenschap te bezwaren (bijvoorbeeld door een hypotheek te vestigen op een huis uit de erfenis);
- door op andere wijze goederen van de nalatenschap aan het verhaal van schuldeisers te onttrekken.
Met deze nieuwe tekst is bedoeld duidelijk aan te geven welke handelingen leiden tot zuivere aanvaarding.
Onverwachte schulden
De nieuwe wet heeft nog een tweede wijziging gebracht op het gebied van “onverwachte schulden”. Nadat een erfenis al is aanvaard komen erfgenamen soms onverwacht voor onaangename verassingen te staan als achteraf blijkt dat de overledene veel meer schulden had dan verwacht.
In het erfrecht geldt de regel dat een eenmaal gemaakte keus onherroepelijk is. Als er eenmaal zuiver is aanvaard, kun je niet alsnog de erfenis verwerpen of beneficiair aanvaarden.
Die regel is blijven bestaan, maar in het geval van onverwachte schulden is het nu mogelijk om met toestemming van de kantonrechter de zuivere aanvaarding om te zetten naar een beneficiaire aanvaarding, zodat de erfgenaam niet meer met privé-vermogen aansprakelijk is voor de schulden.
Het zal in de praktijk moeten blijken hoeveel toegevoegde waarde deze nieuwe regel heeft. Met name is nog niet duidelijk hoe de rechter om zal gaan met het begrip “onverwachte schuld”. De verwachting is dat daar toch wel kritisch mee omgegaan zal worden.
Mijn advies blijft om ondanks de nieuwe regelgeving u altijd te laten adviseren door een notaris of een erfrechtadvocaat voordat u begint met het afwikkelen van de erfenis.
5 december 2016, Wiebren Santema
