Plicht kinderalimentatie te betalen niet alleen bij erkenning door vader of gezag
Er wordt in het algemeen gedacht dat een man pas onderhoudsplichtig is voor een kind als hij het kind heeft erkend of het gezag over het kind heeft.
Dat is echter niet zo. De wet bepaalt namelijk in artikel 1:394 BW dat een verwekker van een kind, als ware hij ouder, verplicht is tot het voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding van het kind (kinderalimentatie), dan wel, na het bereiken van de meerderjarigheid van het kind, in de kosten van diens onderhoud en studie (bijdrage voor de jong-meerderjarige tot 21 jaar).
Naar aanleiding van één van de ” veelgestelde vragen” op onze site is dit korte antwoord al gegeven. Ik licht het antwoord in dit artikel graag toe.
Onder het kopje “Personen- en familierecht” , kunt u de nodige informatie vinden over juridisch ouderschap. Voor de leesbaarheid van dit artikel, zal ik deze informatie in dit artikel herhalen:
Afstamming
Afstamming is de relatie tussen ouders en kinderen die door geboorte is ontstaan. Er kan sprake zijn van biologisch ouderschap en juridisch ouderschap. Tevens wordt wel gesproken over sociaal ouderschap, waarmee degene die een kind opvoedt wordt bedoeld. Een verwekker (dat is degene die op “natuurlijke” wijze het kind heeft doen ontstaan ) is altijd biologisch ouder, maar een biologisch ouder is niet altijd een verwekker (denkt u bijvoorbeeld aan een donor). Ook een verwekker is onderhoudsplichtig voor een kind. De wet bepaalt wie de juridische ouders van een kind zijn. Moeder van een kind is de vrouw uit wie het kind is geboren (dus ook als er sprake is van eiceldonatie), de vrouw die op het tijdstip van de geboorte van het kind met de vrouw uit wie het kind is geboren is gehuwd of met haar een geregistreerd partnerschap is aangegaan, de vrouw die het kind heeft erkend, de vrouw wier ouderschap gerechtelijk is vastgesteld of de vrouw die het kind heeft geadopteerd. Vader van een kind is de man die op het tijdstip van de geboorte van het kind met de vrouw uit wie het kind is geboren is gehuwd of met haar een geregistreerd partnerschap is aangegaan, de man die het kind heeft erkend, de man wiens vaderschap gerechtelijk is vastgesteld of de man die het kind heeft geadopteerd. Een kind dat tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap geboren wordt, heeft dus automatisch twee juridische ouders. Dat is niet het geval als een kind gedurende een affectieve relatie geboren wordt, om juridisch ouder te worden, dient de man het kind te erkennen. Hiervoor heeft hij de toestemming van de moeder nodig. Als de moeder deze toestemming niet wil geven, kan de rechtbank gevraagd worden vervangende toestemming voor erkenning te verlenen. Het kan ook zo zijn dat de moeder graag wil dat de man het kind erkent, maar dat de man dit niet wil. De moeder kan dan de rechtbank vragen het ouderschap van de man gerechtelijk vast te stellen.
Wie is juridisch ‘verwekker’ van een kind?
De verwekker van het kind is de man die samen met de vrouw het kind op natuurlijke wijze heeft laten ontstaan, het is dus niet van belang of deze man en vrouw een relatie met elkaar hebben (gehad). Als het kind alleen een juridische moeder heeft en nog geen juridische vader heeft (met andere woorden: er is geen sprake van een erkenner, of iemand wiens ouderschap gerechtelijk is vastgesteld) dan is de verwekker onderhoudsplichtig voor het kind, als ware hij juridisch ouder. Als het kind later door een andere man wordt erkend, dan vervalt de onderhoudsplicht van de verwekker, zo bepaalde de Hoge Raad reeds op 21 mei 1965. Deze hoofdregel (dat de onderhoudsplicht van de verwekker vervalt zodra het kind een vader in juridische zin heeft) wordt echter doorbroken door de uit artikel 8 van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) voortvloeiende positieve verplichting om het kind aanspraak op bestrijding van zijn/haar kosten door de biologische vader toe te kennen, hetgeen zich met name voordoet indien de juridische vader geen draagkracht heeft om in deze kosten bij te dragen, zulks op andere grond in rechte niet kan worden afgedwongen, dan wel dat van de moeder in alle redelijkheid niet gevergd kan worden dat zij de verwekker aanspreekt op diens onderhoudsverplichting. Deze uitzondering op de hoofdregel kan zich overigens alleen voordoen indien er sprake is van een nauwe persoonlijke betrekking (“family life”) tussen de biologische vader en het kindje.
Nauwe persoonlijke betrekking met moeder niet relevant
Als het kindje alleen een juridische moeder heeft, hoeft er tussen de verwekker en het kindje geen sprake te zijn van een nauwe persoonlijke betrekking voor het doen ontstaan van zijn onderhoudsverplichting.
Lesbisch ouderschap
Overigens geldt eenzelfde onderhoudsplicht als voor de verwekker voor “de levensgezel van de moeder die heeft ingestemd met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad”. Sinds de inwerkingtreding op 1 april 2014 van de “Wet lesbisch ouderschap” spreekt de wet uitdrukkelijk over “de persoon” die als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met de verwekkingsdaad. Het artikel geldt dus zowel voor de man als voor de vrouw die als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met de daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad.
Mocht u naar aanleiding van vorenstaande nog vragen hebben of hebt u juridische bijstand nodig, dan kunt u vanzelfsprekend contact opnemen met één van onze in het familierecht gespecialiseerde advocaten.
mr. Liane van der Heide-Brink, 14 november 2016
